در تمامی خودروها ، چه کاربراتوری و چه انژکتوری ، سنسورهایی وجود دارند و برای آگاه سازی راننده و یا کامپیوتر خودرو از وضعیت قسمت های مختلف خودرو به کار می روند ، برای مثال در شکل زیر علائمی را مشاهده می کنید که در خودروها به عنوان علائم هشدار دهنده به راننده به کار می روند ، مثلا علامت پمپ بنزین ، به راننده هشدار می دهد که مقدار کمی بنزین در باک خودرو باقی مانده است.
این علائم معمولا در قسمت های مختلف صفحه کیلومتر شمار خودرو قرار می گیرند تا به خوبی در معرض دید راننده باشند.
سنسورها علاوه بر اطلاع رسانی به راننده (با روشن کردن یک چراغ در کیلومترشمار خودرو) ، ممکن است مستقیما به بعضی از عملگرها متصل باشند و برای آن عملگر ، دستور صادر کنند ، در خودروهای کاربراتوری و بعضی از خودروهای انژکتوری (مخصوصا خودروهای انژکتوری قدیمی) این سنسورها دیده می شوند ، برای مثال دستور روشن شدن فن خنک کننده موتور ، مستقیما از سنسور دمای آب خودرو گرفته می شود یعنی با گرم شدن خودرو ، سنسور دمای آب فعال شده و با ایجاد جریان الکتریکی ، فن خنک کننده موتور را روشن می کند ولی در خودروها انژکتوری جدید ، ابتدا سنسور دمای خودرو ، دمای آب رادیاتور را به کامپیوتر گزارش می کند و اگر کامپیوتر تشخیص داد که این دما برای موتور ضرر دارد و زیاد از حد می باشد ، با ایجاد پالس الکتریکی ، فن خنک کننده را روشن می کند. در شکل زیر یک مدل سنسور دمای آب موتور را مشاهده می کنید.
محل قرارگیری این سنسور در مسیر جریان آب خنک کننده موتور قرار دارد و معمولا قبل از ترموستات قرار می گیرد ، در بعضی از خودروها از چند سنسور دمای آب استفاده می شود ، مثلا در شکل زیر ، یکی از سنسورها برای به کار انداختن فن های خنک کننده ، دیگری برای اطلاع راننده (نمایش دمای آب در گیج مربوط به دمای آب کیلومترشمار خودرو) و دیگری برای آگاه سازی کامپیوتر خودرو از دمای آب موتور می باشد.
جهت اطلاعات کامل از سیستم خنک کاری موتور ، ترموستات و ... اینجا کلیک کنید.
در ادامه ، سنسورهای بیشتری را بررسی می کنیم.
سنسور فشار روغن
سنسور دیگری که مورد بررسی قرار می دهیم سنسور فشار روغن می باشد ، این سنسور با تشخیص فشار روغن موتور ، در صورتی که فشار روغن کمتر از حد استاندارد شود و باعث آسیب به موتور شود ، با ایجاد جریان الکتریکی باعث روشن شدن چراغ اخطار روغن در صفحه کیلومترشمار می شود و به راننده اخطار می دهد که خودرو را متوقف کند. در شکل زیر یک مدل سنسور فشار روغن را مشاهده می کنید.
محل نصب این سنسور در کارتل روغن خودرو می باشد.
سنسور سطح بنزین
سنسور دیگری که در خودروها استفاده می شود ، سنسور شناور بنزین می باشد ، این سنسور به شناور مجموعه پمپ بنزین خودرو متصل می باشد و با درک مقدار بنزین موجود در باک خودرو ، مقدار آن را به راننده اطلاع می دهد به این صورت که این سنسور با ایجاد جریان الکتریکی مختلف بر حسب مقدار بنزین موجود در باک خودرو ، باعث بالا یا پایین رفتن گیج بنزین در صفحه کیلومتر شمار خودرو می شود. همچنین اگر مقدار بنزین از حدی کمتر شود (مثلا کمتر از 7 لیتر) با روشن کردن چراغ اخطار بنزین ، راننده را آگاه می کند.
سنسور سرعت
سنسور دیگری که در خودروها استفاده می شود ، سنسور سرعت سنج خودرو می باشد ، این سنسور به قسمت خروجی گیربکس متصل می شود و سرعت خودرو را تشخیص می دهد. در شکل زیر محل نصب این سنسور را مشاهده می کنید که با دایره قرمزرنگ در انتهای گیربکس (خروجی گیربکس به سمت چرخ ها) مشخص شده است.
در خودروهای قدیمی (کاربراتوری) این سنسور مستقیما به صفحه کیلومترشمار خودرو متصل می شده و سرعت سنج را به حرکت در می آورده ولی در خودروهای انژکتوری ، سنسور ابتدا سرعت خودرو را به کامپیوتر خودرو اعلام می کند و کامپیوتر خودرو ، سرعت سنج را مطابق با سرعت خودرو به حرکت در می آورد ، در شکل زیر یک سنسور سرعت سنج خودروی انژکتوری را مشاهده می کنید.
تا اینجا بعضی از سنسورهای مشترک در خودروهای کاربراتوری و انژکتوری معرفی شدند ، این سنسورها در همه خودروهای قدیمی و جدید وجود دارند ، از این قسمت مطلب سنسورهایی را معرفی می کنیم که مخصوص خودروهای انژکتوری می باشند و اطلاعاتی را به کامپیوتر خودرو اعلام می کنند زیرا در خودروهای انژکتوری ، کامپیوتر خودرو برای عملکرد بهتر در تمام شرایط ، می بایست درک کاملی از قسمت های مختلف موتور داشته باشد ، برای مثال کامپیوتر باید بداند سیلندرهای خودرو چه زمانی به نقطه مرگ (در مرحله تراکم) می رسند تا بتواند در زمان مناسب دستور جرقه زنی به کوئل خودرو را بدهد. برای درک شرایط قسمت های مختلف خودرو ، کامپیوتر از سنسورهای مختلفی استفاده می کند که هر سنسور ، اطلاعات خاصی را به کامپیوتر می دهد.
سنسور دور موتور
یکی از مواردی که ECU (کامپیوتر خودرو) باید از آن اطلاع داشته باشد سرعت میل لنگ (تعداد دور میل لنگ بر دقیقه) می باشد ، برای این منظور از سنسور دور موتور استفاده می شود.
این سنسور ، برای تشخیص دور موتور (تعداد دفعاتی که میل لنگ در یک دقیقه به دور خود می چرخد) استفاده می شود ، برای این منظور این سنسور را مقابل دندانه های فلایویل جای داده و با گردش فلایویل ، این سنسور پالس های الکتریکی را به ECU می فرستد و ECU توسط این پالس ها سرعت میل لنگ را تشخیص می دهد.
برای اطلاع راننده از دورموتور خودرو ، ECU دور موتور را در صفحه کیلومترشمار خودرو ، نمایش می دهد.
در شکل زیر محل قرارگیری سنسور دور موتور ، جلوی دندانه های فلایویل را مشاهده می کنید (سنسور با فلش قرمز مشخص شده است)
سنسور موقعیت میل لنگ
برای تشخیص نقطه مرگ بالای سیلندرها ، می بایست ECU موقعیت سیلندر شماره یک را شناسایی کند ، با شناسایی موقعیت سیلندر یک ، موقعیت سایر سیلندرها نیز به دست می آید ، برای این منظور از یک چرخ دندانه دار (شبیه فلایویل) و یک سنسور به نام سنسور شناسایی موقعیت میل لنگ استفاده می شود ؛ این چرخ دندانه دار به فلایویل متصل می شود و همراه آن می چرخد به شکل زیر نگاه کنید.
ساختمان این چرخ دنده به گونه ای است که یکی از دندانه های این چرخ دندانه دار حذف شده است (با فلش مشکی در شکل زیر نشان داده شده است) ، چرخ دنده طوری به میل لنگ و فلایویل متصل می شود که هنگام رسیدن قسمت بدون دندانه چرخ دنده به سنسور موقعیت میل لنگ ، سیلندر یک در نقطه مرگ بالا در مرحله تراکم باشد ، در واقع با عبور قسمت بدون دندانه میل لنگ از سنسور موقعیت میل لنگ ، سنسور با ایجاد یک پالس الکتریکی به ECU باعث می شود که ECU نقطه مرگ بالای سیلندر یک را شناسایی کند و ECU با شناسایی موقعیت سیلندر یک ، موقعیت سایر سیلندرها را نیز به دست می آورد.
همانگونه که در شکل زیر می بینید سنسور دور موتور در جلوی دندانه های فلایویل قرار دارد و سنسور موقعیت میل لنگ ، جلوی دندانه های چرخ دندانه دار قرار می گیرد ، البته در این شکل چرخ دندانه دار پشت فلایویل قرار گرفته و در این شکل نمی توان آن را دید.
سنسور اکسیژن
سنسور دیگری که در خودروهای انژکتوری استفاده می شود سنسور اکسیژن می باشد که در مسیر اگزوز قرار می گیرد و وظیفه بررسی و تحلیل گازهای خروجی از اگزوز را برعهده دارد و با آگاه نمودن ECU از ترکیب گازهای خروجی ، به ECU کمک می کند تا نسبت سوخت و هوا را به درستی تنظیم کند ، سنسور اکسیژن در منیفولد خروج دود قرار می گیرد ، در بعضی خودروها برای سنجش میزان عملکرد کاتالیست خودرو ، یک سنسور اکسیژن بعد از کاتالیست قرار می دهند تا ECU مقدار موفقیت کاتالیست در تصفیه گازهای خروجی را محک بزند و در صورت نیاز جهت تعویض کاتالیست ، به راننده هشدار بدهد.
جهت اطلاعات بیشتر در رابطه با سیستم خروج دود خودرو ، سنسور اکسیژن ، کاتالیست و ... اینجا کلیک کنید.
سنسور دریچه گاز
سنسور دیگری که در خودروهای انژکتوری استفاده می شود سنسور پتانسیومتر دریچه گاز می باشد ، این سنسور بر روی دریچه گاز نصب می شود و مقدار بازشدن یا بسته شدن (و یا مقدار بازبودن و بسته بودن) دریچه گاز خودرو را به ECU اطلاع می دهد. در شکل زیر یک دریچه گاز را مشاهده می کنید که سنسور پتانسیومتر متصل به آن با دایره قرمز مشخص شده است.
برای اطلاع بیشتر درباره سیستم تنفس یا ورودهوا به موتور ، دریچه گاز و ارتباط آن با پدال گاز و ... اینجا کلیک کنید.
سنسور فشار هوای منیفولد (یا همان سنسور مپ)
سنسور دیگری که در خودروهای انژکتوری استفاده می شود ، سنسور مپ می باشد ، در شکل زیر یک سنسور مپ را مشاهده می کنید.
این سنسور در منیفولد هوای ورودی نصب می شود تا فشارهوای ورودی به داخل موتور را محاسبه کند و اطلاعات به دست آمده را به ECU می فرستد. در شکل زیر سنسور مپ نصب شده بر روی منیفولد هوای ورودی هوای یک خودرو را مشاهده می کنید (با دایره قرمز).
در بعضی خودروها این سنسور با یک شیلنگ واسطه به منیفولد هوا نصب می شود چنان که در شکل زیر می بینید سنسور مپ (با دایره زرد نشان داده شده) در فاصله دورتری از منیفولد هوای ورودی نصب شده و با یک شیلنگ می تواند فشار داخل منیفولد را حساب کند.
در بعضی از خودروها سنسور مپ ، علاوه بر محاسبه فشار هوای منیفولد ، وظیفه محاسبه دمای هوای ورودی را نیز بر عهده دارد ولی در بسیاری از خودروها ، سنسور جداگانه ای وظیفه محاسبه دمای هوای ورودی به موتور را بر عهده دارد ، این سنسور را سنسور دمای هوای ورودی می نامند.
سنسور دمای هوای ورودی
سنسور دمای هوای ورودی در مسیر عبور هوا به داخل موتور قرار می گیرد و دمای هوای ورودی به موتور را به اطلاع کامپیوتر خودرو می رساند. (در شکل زیر با دایره قرمز نشان داده شده است)
سنسور ناک
سنسور دیگری که در خودروهای انژکتوری استفاده می شود سنسور ناک می باشد ، این سنسور را در شکل زیر می بینید.
این سنسور در بدنه سیلندر نصب می شود (در نزدیکترین موقعیت به بوش های سیلندر) و وظیفه آن دریافت سر و صدای غیر طبیعی موتور می باشد ، در شکل زیر محل نصب این سنسور در بدنه سیلندر را که با دایره قرمز مشخص شده را می بینید.
این سر و صداهای نامتعارف و ناهنجار ، به علت احتراق زودهنگام (زودتر از موعد) در داخل سیلندرها می باشد ، این سنسور این مدل سر و صداها را به پالس الکتریکی تبدیل کرده و به ECU می فرستد تا ECU اقدام لازم برای جلوگیری از احتراق زودهنگام را انجام دهد (علت به وجود آمدن این پدیده و اقدامات ECU جهت جلوگیری از به وجود آمدن این پدیده خارج از بحث این مطلب می باشد.)
سنسور شتاب
در جاده های ناهموار و دارای پستی و بلندی که خودرو دچار لرزش می شود ، ناک سنسور ، لرزش های به وجود آمده از ناهمواری های جاده را به اشتباه ، ناک داخل سیلندر تشخیص می دهد و به ECU اطلاعات غلط می دهد ، ارسال اطلاعات غلط به ECU باعث بد کار کردن موتور خودرو می شود ، برای جلوگیری از این اتفاق ، سنسوری تحت عنوان سنسور شتاب در شاسی خودرو نصب می شود تا ناهمواری های جاده را گزارش دهد ، با این سنسور ECU می تواند بین لرزش های موتور و شاسی تفکیک قائل شود و بین آنها تمایز قائل شود. در شکل زیر سنسور شتاب متصل به شاسی خودرو را مشاهده می کنید.
در خودروهای انژکتوری اگر یکی از سنسورها دچار مشکل شود یعنی سنسور خراب شود یا اتصال آن به ECU دچار مشکل شود (به علت ایراد در سوکت ها و سیم کشی) ECU چراغی تحت عنوان چراغ چک در صفحه کیلومترشمار را روشن می کند و به راننده هشدار می دهد که ECU نمی تواند به درستی کارش را انجام دهد و سیستم برقی خودرو نیاز به چک کردن و رفع عیب دارد. در شکل زیر روشن شدن چراغ زردرنگ ، بالا و سمت راست عقربه دورسنج صفحه کیلومترشمار را مشاهده می کنید.
سخن آخر اینکه بدیهیست با پیشرفت صنعت خودروسازی ، سنسورهای دیگری برای عملکرد بهتر موتورهای انژکتوری به خودرو اضافه می شود تا کامپیوتر ماشین درک بهتری از شرایط خودرو داشته باشد چون درک بهتر شرایط خودرو و اطراف خودرو باعث می شود تا کامپیوتر خودرو اطلاعات دقیق تری به دست آورده و دستورات بهتری در زمان مناسب به عملگرهای خودرو بدهد و در نهایت نتیجه این اتفاق ، عملکرد بهینه موتور خودرو در تمامی شرایط می باشد.
برچسب ها
