تعلیق عقب خودرو گسترده تر از تعلیق جلو می باشد و طرح های مختلفی در آن استفاده می شود ، معمولا وزن خودروهای سواری در جلوی خودرو بیشتر از عقب آن می باشد ولی در خودروهای تجاری مثل وانت ، کامیون و ... تعلیق عقب طوری ساخته می شود که وزن بیشتری را بتواند تحمل کند.
مکانیزم های مورد استفاده در تعلیق عقب بسیار زیاد می باشد ، در این صفحه ، مرسوم ترین سیستم های تعلیق ، که در عقب خودروها استفاده می شود را شرح می دهیم ، برای این منظور دو نوع مکانیزم پرکاربرد در تعلیق عقب را مورد بررسی قرار می دهیم.
1- تعلیق بازویی
2- تعلیق فنرشمشی
تعلیق بازویی یا بازوی عقبی :
ساده ترین مکانیزم تعلیق عقب ، تعلیق بازویی (یا بازوی عقبی) می باشد ، این مکانیزم که بسیار ساده و ارزان قیمت می باشد همانطور که در شکل زیر می بینید ، از یک بازو تشکیل شده (بازو با رنگ سبز می باشد) که یک سر این بازو توسط بوش به شاسی خودرو متصل شده و بازو نسبت به این نقطه می تواند حرکت دورانی داشته باشد ، سر دیگر بازو به واسطه ی فنر و کمک فنر (با رنگ قرمز) به شاسی متصل شده و چرخ خودرو نیز در یک نقطه ، به بازو متصل می شود.
اگر وزن وارد بر شاسی زیاد باشد می توان از چند فنر و کمک فنر برای تحمل وزن زیاد شاسی و بار وارد بر شاسی استفاده کرد مانند آنچه که در شکل زیر می بینید.
همانطور که مشاهده نمودید ابتدای بازو به شاسی متصل می شود و بازو می تواند نسبت به آن نقطه (که به شاسی با بوش غلتشی متصل شده) حرکت دورانی داشته باشد ، به این نقطه نیروی بسیار زیادی وارد می شود بنابراین می بایست محل اتصال این نقطه بسیار مستحکم باشد ، در خودروهای باری و یدک کش ها و ... که دارای شاسی مستحکم می باشند می توان این اتصال را براحتی و در نقاط مختلف از این شاسی مستحکم ایجاد نمود.
بازوی عقبی در خودروهای سواری :
در خودروهای سواری که معمولا فاقد شاسی می باشند و اجزای سیستم تعلیق به ناچار باید به بدنه نه چندان محکم متصل شوند ، می بایست قسمتی از بدنه که برای نصب بازوی تعلیق در نظر گرفته شده را تقویت کرد ، برای تقویت بدنه از یک تکه نیمه سازی فولادی استفاده می کنند که مانند یک شاسی کوچک عمل می کند این نیمه سازه یا میله ی فرم دار را به بدنه جوش می دهند و سپس بازوها را به آن متصل می کنند ، در شکل زیر ، میله ی فرم دار با رنگ قرمز نشان داده شده ، این میله ، به قسمتی از بدنه جوش داده شده و بازوهای تعلیق که با رنگ سبز مشخص شده ، به این میله محکم متصل شده و بر روی آن سوار می شوند.
در بعضی از خودروها ، از یک میله فرم دار مستحکم استفاده نمی کنند بلکه قطعه ی مستحکم کوچکی (که در شکل زیر به رنگ زرد قهوه ای می باشد) را توسط چند پیچ (که در شکل زیر برای هر قطعه ، 3 پیچ صورتی در نظر گرفته شده) به بدنه متصل کرده و سپس بازوها را بر روی این قطعات محکم و صلب ، سوار می کنند ، در شکل زیر قطعه ای نیز با رنگ آبی آسمانی وجود دارد که دو بازوی چپ و راست را به یکدیگر متصل می کند ، در ادامه همین صفحه کاربرد این قطعه را متوجه خواهید شد.
بازوهایی که تا به حال بررسی کردیم به گونه ای قرار می گرفتند که خط دوران آنها (یعنی خط فرضی که بازوها نسبت به آن خط دوران می کنند) موازی یکدیگر و عمود بر چرخ های عقب بودند مانند تصویر شماتیک زیر ، بازوها با رنگ زرد ، چرخ ها خاکستری و خطوط فرضی مرکز دوران بازوها با خط چین قرمز مشخص شده اند.
بازوی عقبی زاویه دار :
به دلایل فنی (مثلا بهبود زاویه چرخ ها هنگام قرارگیری خودرو در پیچ ، پایداری بیشتر خودرو در پیچ ، ساییدگی کمتر لاستیک و...) می توان زاویه خط دوران بازوها را تغییر داد ، به شکل زیر دقت کنید ، سمت جلوی خودرو با فلش سبز نمایش داده شده ، بازوها با رنگ زرد ، لاستیک خاکستری ، اکسل و اجزای منتقل کننده نیرو با آبی و خطوط فرضی محور دوران بازوها با خط چین قرمز مشخص شده اند ، همانطور که در شکل می بینید محور دوران بازوها موازی یکدیگر نیستند و نسبت به چرخ ها عمود نیستند بلکه دارای زاویه می باشند.
این مدل تعلیق عقب که مقداری با تعلیق بازویی متفاوت است را تعلیق بازویی زاویه دار می نامیم ، در شکل زیر ، نمونه ای از تعلیق بازویی زاویه دار را ملاحظه می کنید.
میله موج گیر در مکانیزم های تعلیق عقب :
اگر مبحث تعلیق جلو را مطالعه کرده باشید ، با قطعه ای به نام میل موج گیر یا میله ضد غلتش آشنا شده اید ، همانطور که گفته شد وظیفه ی این میله ، وابسته کردن جزئی چرخ ها در دو سمت خودرو نسبت به یکدیگر می باشد و با این کار تمایل مقاومت سیستم تعلیق نسبت به واژگونی افزایش می یابد ، از آنجایی که سیستم های تعلیق بازویی و بازویی زاویه دار ، همانند تعلیق مک فرسون و جناغی ، غیر وابسته می باشند ، برای پایداری بهتر خودرو می بایست مقداری به یکدیگر وابسته شوند.
برای وابسته سازی جزئی تعلیق بازویی و بازویی زاویه دار ، از دو روش استفاده می شود.
1- میله ضد غلتش
2- میله فرم دار ضد غلتش
میله ضد غلتش :
این میله ، بازوهای سمت راست و چپ چرخ ها را به یکدیگر متصل می کند و توسط بست و بوش پلاستیکی در مکان های مختلف به بدنه محکم می شود ، سطح مقطع میله دایره ایست و شکل میله نسبت به وسط خودرو قرینه می باشد (دقیقا مانند میل موج گیر تعلیق های جلو) ، در شکل زیر یک مکانیزم تعلیق بازویی زاویه دار را مشاهده می کنید ، جهت حرکت خودرو به جلو با فلش سبز نشان داده شده ، بازوها با رنگ بنفش ، و میله فرم دار مستحکمی که بازوها بر روی آن سوار می شوند را با رنگ سبز مشاهده می کنید ، میله ضد غلتش که عامل ایجاد ارتباط بین دو بازو می باشد با علامت A نشان داده شده و در دو نقطه با بست و بوش به میله فرم دار محکم شده اند.
در شکل زیر ، میله ضد غلتش را با رنگ قرمز در یک مکانیزم تعلیق بازویی زاویه دار را مشاهده می کنید.
میله فرم دار ضد غلتش :
میله فرم دار ضد غلتش ، ارتباط دو بازوی چپ و راست را برقرار می کند و با این کار در واقع همان وظیفه میله ضد غلتش را انجام می دهد ، این میله علاوه بر وابسته کردن جزئی چرخ های دو طرف خودرو ، به علت شکل و نوع قرارگیری اش در برابر نیروهای جانبی که به چرخ ها وارد می شود نیز مقاومت می کند و باعث کاهش فشار به محل اتصال بازوها به بدنه می شود ، در شکل زیر میله فرم دار ضدغلتش را با رنگ آبی آسمانی مشاهده می کنید ، همچنین قطعات مستحکمی که بازوها را در بر می گیرند با رنگ قهوه ای نشان داده شده اند.
مکانیزم های بازویی و بازویی زاویه داری که از میله فرم دار ضدغلتش فرم دار استفاده می کنند به علت مستحکم تر بودن میله فرم دار ، از میله موج گیر ساده ای که با بوش و بست به بدنه محکم شده به یکدیگر وابسته تر می باشند یعنی در صورت استفاده از میله فرم دار به جای میله ساده ، چرخ های دو طرف تقریبا با یکدیگر بالا و پایین می روند و تقریبا نمی توان آنها را تعلیق غیروابسته نامید از طرفی به علت قابلیت انعطاف پذیری میله های فرم دار ، چرخ های دو سمت مقداری نسبت به هم بازی دارند ، شکل زیر نشان می دهد میله ضدغلتش فرم دار که بازوهای دو سمت را به یکدیگر متصل نموده مقداری انعطاف دارد و اجازه می دهد چرخ سمت راست مستقلا از چرخ سمت چپ مقداری بالا بیاید.
همانطور که می بینید تعلیق هایی که از میله فرم دار ضدغلتش استفاده می کنند ، نه چرخ های دو طرف را بصورت کامل و 100 درصد به یکدیگر وابسته می کنند و نه چرخ ها کاملا مستقل از یکدیگر می باشند ، به همین علت این سیستم را تعلیق نیمه مستقل می گویند ، در حالیکه مکانیزم های تعلیق بازویی و بازویی فرم دار ، مک فرسون و جناغی که دارای میله ضد غلتش ساده می باشند را تعلیق مستقل یا غیر وابسته ، تعلیق هایی که کاملا به هم وابسته اند را وابسته یا غیرمستقل و تعلیق های بازویی و بازویی فرم داری را که از میله ضدغلتش فرم دار استفاده می کنند تعلیق نیمه مستقل می نامند.
سیستم تعلیق فنر شمش :
مکانیزم تعلیق دیگری که بیشتر در عقب خودروها مخصوصا خودروهای باری استفاده می شود ، تعلیق فنر شمشی می باشد ، تاکنون با فنرهای پیچشی و میله ای آشنا شده اید ، اکنون به شرح نوع دیگری از فنر که همان فنر شمشی می باشد می پردازیم منظور از شمش فولادی ، قطعاتی با مقطع مربعی یا مستطیلی با طول زیاد می باشد ، به شکل زیر نگاه کنید ، اگر شمش فولادی را بین دو تکه گاه قرار دهیم و نیرویی به وسط آن وارد کنید ، شمش مقاومت می کند و پس از برداشته شدن نیرو به محل خود باز می گردد.
از این شمش ها می توان به عنوان فنر استفاده کرد منتها برای افزایش طول کورس فنر و همچنین مقاومت بیشتر فنر ، اولا شمش ها را به صورت خمیده می سازند و مورد استفاده قرار می دهند ، دوما چند لایه شمش بر روی هم قرار می دهند تا مقاومت و سختی فنر بیشتر شود. در شکل زیر یک مجموعه فنر شمش را مشاهده می کنید که بر روی یک سطح قرار گرفته و دو طرف آن آزاد می باشد ، نیرویی با فلش بنفش به نقطه G که مرکز فنر می باشد وارد می شود و فنر مقاومت زیادی می کند.
برای اتصال شمش ها به یکدیگر از ورق های اتصال دهنده استفاده می شود ، هنگامی که شمش ها بر روی همدیگر قرار گرفتند ، این ورق های اتصال دهنده را در نقاط مختلفی به دور شمش می پیچند ، در شکل زیر ، این ورق های اتصال دهنده با رنگ قهوه ای نشان داده شده اند ، همچنین مرکز فنر یک سوراخ ایجاد می کنند و یک پین فلزی یا پیچ و مهره را از سوراخ رد می کنند و دو سر آنها را محکم می کنند تا اتصال ورق ها بصورت محکم تری انجام شود ، در شکل زیر ، این پیچ و مهره را با رنگ صورتی در مرکز فنر مشاهده می کنید.
احتمالا این سوال برای شما پیش آمده که اتصال فنر به دو سر آن چگونه است ؟ مجددا به شکل بالا دقت کنید ، مشخص است که ابتدا و انتهای فنر ، یک یا چند شمش از فنر را به دور بوش فلزی می پیچانند و این بوش فلزی به محل نصب فنر در بدنه خودرو توسط پیچ و مهره محکم می شود ، در شکل بالا بوش های دو سر فنر با رنگ قرمز نشان داده شده و بر خلاف تصویر بزرگ نمایی شده از سر فنر (که فقط یک لایه شمش به دور بوش پیچیده شده) در دو سر فنر شکل بالا ، دو لایه شمش به دور بوش قرمز رنگ پیچیده شده است.
اکنون نحوه اتصال این مدل فنر به بدنه را بررسی می کنیم ، در شکل زیر ، شاسی خودرو با شماره 1 و 2 مشخص شده ، در سمت چپ ، سر فنر به شاسی اتصال یاتاقانی شده یعنی کل مجموعه فنرشمش ، حول نقطه 3 قابلیت دوران دارد ، در سمت راست ، سر دیگر فنر به قطعه واسطه شماره 5 ، در نقطه 4 اتصال دورانی شده و خود قطعه واسطه 5 در نقطه شماره 6 ، به شاسی اتصال دورانی شده است.
علت به کار بردن قطعه واسطه شماره 5 را در شکل زیر می بینید ، باید یک سمت از فنر ، این قطعه واسطه وجود داشته باشد تا فنر بتواند در مقابل وارد آمدن نیرو ، واکنش نشان دهد و انعطاف داشته باشد. در شکل زیر ، قطعه واسطه 5 با رنگ آبی نشان داده شده است.
همان طور که می دانید برای هر فنری نیاز به کمک فنر یا همان دمپر دارد ، برای فنرشمش نیز می بایست کمک فنر استفاده کرد ، در شکل زیر کمک فنر با رنگ زرد نشان داده شده است و بین چرخ و شاسی خودرو قرار گرفته است.
اگر نیروی وارد به فنر زیاد باشد یعنی وزن خودرو یا بار و وسائلی که خودرو حمل می کند سنگین باشد ، می بایست از فنرشمش های قوی تری استفاده کرد مانند شکل زیر که دو دست فنرشمش قوی با تعداد شمش های زیاد تشکیل شده و شاسی این وسیله نقلیه با رنگ نارنجی مشخص و با خط قرمز مشخص شده است ، همچنین کمک فنرها با خط زرد و محل نصب اکسل با رنگ سبز مشخص شده اند.
تعلیق عقب انواع دیگر و اجزای فراوان دیگری می تواند داشته باشد که این اجزا کاربردهای مختلفی دارند از جمله تنظیم صحیح زاویه چرخ ها در هنگام واردشدن بار و وزن بیشتر به شاسی خودرو یا در هنگام پیچیدن با سرعت زیاد که بیشتر برای طراحان سیستم تعلیق مورد نیاز است و نیازی به مطرح کردن آن در این صفحه نیست ، این اجزای اضافی را در شکل زیر با نقاط آبی می بینید ، همچنین میله ضدغلتش با رنگ سبز مشخص شده است.
آخرین نکته ای که باید به آن اشاره کنیم اینست که مکانیزم های تعلیق جلو یعنی مک فرسون و جناغی نیز می توانند با تغییر جزئی در تعلیق عقب به کار بروند ، مثلا در شکل زیر یک تعلیق جناغی را مشاهده می کنید که در تعلیق یدک کش استفاده شده است و کمک فنر به جای ارتباط بین طبق پایین و شاسی ، بین طبق بالا و شاسی ارتباط برقرار می کند.
برچسب ها
